AI odaklı blokzincirler geliyor: Veri takibi ve ödül sistemi baştan yazılıyor

Yapay zekâ(AI) teknolojisi ile blokzincir sistemleri ayrı ayrı gelişim gösterse de, bu iki güçlü yapının birleşmesiyle ortaya çıkacak *sinersiye* olan ilgi son dönemde ciddi biçimde artmış durumda. Jayplay Labs’ın yakın tarihli araştırmasına göre, geleneksel blokzincir modellerinden farklı olarak geliştirilecek ‘AI odaklı blokzincir’lerin, gelecekte dijital altyapının temel taşı haline gelmesi oldukça olası.

Şu anda piyasada yaygın şekilde kullanılan Bitcoin(BTC), Ethereum(ETH) ve Solana(SOL) gibi zincirler, çoğunlukla işlem takibi ve akıllı sözleşmeler üzerine odaklanmış yapılar sunuyor. Bu yapı sayesinde güvenlik ve şeffaflık sağlanırken, AI sistemlerinin ihtiyaç duyduğu öğrenme verilerinin sahipliği, katkı oranı ya da nasıl kullanıldığını takip etme gibi unsurlarda yetersizlikler mevcut. Jayplay Labs’a göre, bu noktada özel olarak AI eğitimine uyarlanmış blokzincirlerin geliştirilmesi kaçınılmaz görünüyor.

Farkındalık yaratan en temel fark, *veri yapısında* kendisini belli ediyor. Geleneksel blokzincirler finansal işlem verisini kalıcı şekilde zincir üstünde saklarken, AI odaklı blokzincirlerde hem verilerin hem de bu verileri üreten kişi veya modellerin katkıları doğrudan zincire yazılıyor. Böylece bir yapay zekâ, bu verileri kullandığında, kimin hangi katkıyı yaptığı şeffaf biçimde izlenebiliyor ve buna göre doğru ödüllendirme yapılıyor.

Güvenlik açısından da AI için tasarlanmış blokzincirlerin öne çıkması bekleniyor. Mevcut sistemler daha çok *çifte harcama* (double-spending) gibi problemlerin önlenmesine odaklanırken, AI blokzincirlerinde öncelik, eğitim verileri ve yapay zekâ modellerinin yasal sahipliğini ve bütünlüğünü korumak oluyor. AI tarafından oluşturulan içeriklerin izinsiz şekilde değiştirilmesini ya da çalınmasını engelleyecek koruma mekanizmaları, geleneksel zincirlerde çoğunlukla eksik kalıyor.

Ayrıca bu yeni nesil zincirlerde *ödül mekanizması* da yenilikçi yaklaşımlar içeriyor. Klasik blokzincirlerde daha çok düğüm (node) çalıştırma ya da staking yapanlara ödül verilirken, AI blokzincirlerinde kaliteli eğitim verisi sağlayan ya da yüksek performanslı dil modeli geliştiren geliştiricilere ve içerik üreticilerine doğrudan ödül dağıtılıyor. Bu veriler, diğer yapay zekâ modellerine de aktarıldıkça, döngüsel bir fayda zinciri oluşturuluyor.

Yönetişim (governance) yapısı da AI odaklı ihtiyaçlara göre yeniden şekilleniyor. Ağın performansına dair basit kararların ötesinde, modellerin optimizasyon süreçlerinde topluluk oyları etkili hale geliyor. AI güvenilirliği ve performans artışları, kullanıcılardan oluşan merkeziyetsiz bir topluluğun yönetişim gücüyle mümkün hale geliyor.

Sonuç itibarıyla, AI odaklı blokzincirler, veri orijin takibi, adil ödüllendirme ve gelişmiş güvenlik gibi farklı gereksinimlerin kesişim noktasında yer alan yeni nesil teknolojik altyapılar olarak değerlendiriliyor. Şu anda sağlanamayan ya da kısıtlı sunulan birçok özelliği ön plana çıkaran bu sistemler, adım adım AI ekosisteminin vazgeçilmez bir platformuna dönüşüyor.

Jayplay Labs bu analizinde ayrıca, “AI için geliştirilmiş blokzincirler, mevcut zincirlerin sağlayamadığı veri takibi ve şeffaflık özellikleriyle dijital fikri mülkiyetlerin korunması ve AI etiğinin genişletilmesinde anahtar rol oynayacak” şeklinde bir öngörüde bulundu.